اختلال افسردگی (Depression) یک اختلال روانی رایج است. این اختلال شامل خلق افسرده یا از دست دادن لذت یا علاقه به فعالیت‌ها به مدت طولانی می‌شود. افسردگی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های روانی است که افراد بسیاری در نقاط مختلف جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این اختلال می‌تواند در سنین مختلف و در زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی متفاوت بروز کند و تأثیرات منفی عمیقی بر روی زندگی فرد و اطرافیان او بگذارد. در ادامه، به بررسی جوانب مختلف اختلال افسردگی، علائم، علل، روش‌های درمان و تأثیرات آن خواهیم پرداخت.

تعریف و انواع اختلال افسردگی

اختلال افسردگی به عنوان یک اختلال روانی جدی تعریف می‌شود که با احساس دائمی غم و اندوه، از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که قبلاً لذت‌بخش بودند و اختلالات عاطفی و جسمی دیگر همراه است. این اختلال با تغییرات معمولی در خلق و خو و احساسات مربوط به زندگی روزمره متفاوت است. این بیماری می‌تواند بر تمام جنبه‌های زندگی تأثیر بگذارد، از جمله روابط با خانواده، دوستان و جامعه. همچنین می‌تواند منجر به مشکلاتی در مدرسه و محل کار شود و یا از آن‌ها ناشی شود.

افسردگی می‌تواند برای هر کسی پیش بیاید. افرادی که از سوء‌استفاده، از دست دادن‌های شدید یا سایر رویدادهای استرس‌زا رنج برده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به آن قرار دارند. همچنین طبق آمار زنان بیشتر از مردان به این اختلال مبتلا می‌شوند. انواع مختلفی از افسردگی وجود دارد که به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• افسردگی موقت (اختلال افسردگی عمده): این نوع اختلال با دوره‌های مکرر از افسردگی شدید همراه است و می‌تواند به مدت چندین هفته یا ماه ادامه داشته باشد.
• اختلال دوقطبی: در این نوع اختلال، فرد دوره‌های افسردگی را تجربه می‌کند که با دوره‌های شیدایی یا هیجان‌آمیز جایگزین می‌شوند.
• افسردگی مزمن (اختلال دیستیمیا): در این حالت، فرد برای مدت طولانی (حداقل دو سال) دچار این اختلال به حالت خفیف‌تر اما دائمی می‌شود.
• افسردگی فصلی: این نوع اختلال معمولاً به دلیل تغییرات فصل‌ها، به ویژه در ماه‌های سرد سال، بروز می‌کند.

علائم و الگوهای افسردگی

در طول یک دوره افسردگی، فرد تجربه‌ی خُلق افسرده (احساس ناراحتی، تحریک‌پذیری، خالی بودن) را دارد. ممکن است فرد احساس کند که لذت و علاقه‌اش به فعالیت‌ها کاهش یافته است. یک دوره از این اختلال با نوسانات معمولی خلق و خو متفاوت است. این دوره‌ها بیشتر روز و تقریباً هر روز به مدت حداقل دو هفته ادامه می‌یابند.

علائم افسردگی می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند، اما معمولاً شامل موارد زیر است:

• احساس ناکامی یا پوچی
• از دست دادن علاقه به فعالیت‌ها و تعاملات اجتماعی
• تغییرات در وزن و اشتها
• اختلال در خواب (خواب‌آلودگی یا بی‌خوابی)
• خستگی مفرط و کمبود انرژی
• احساس بی‌ارزشی یا گناه
• کاهش تمرکز و تصمیم‌گیری
• تفکرات خودکشی یا مرگ

این علائم می‌توانند به شدت بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارند و در صورت عدم درمان، ممکن است به اختلالات جدی‌تری مانند اضطراب و اختلالات روانی دیگر تبدیل شوند.

عوامل مؤثر و پیشگیری

افسردگی ناشی از تعامل پیچیده‌ای از عوامل اجتماعی، روان‌شناختی و زیستی است. افرادی که تجربه رویدادهای نامساعدی در زندگی مانند بیکاری، سوگ، یا حوادث traumatic را داشته‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به آن قرار دارند. این اختلال می‌تواند باعث افزایش استرس و وضعیت زندگی فرد را وخیم‌تر کند و همین وضعیت افسردگی را تشدید کند.

افسردگی ارتباط نزدیکی با سلامت جسمانی دارد و تحت تأثیر آن قرار می‌گیرد. بسیاری از عواملی که بر آن تأثیر می‌گذارند (مانند کم‌تحرکی یا مصرف بیش از اندازه الکل) همچنین عوامل خطر برای بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی‌عروقی، سرطان، دیابت و بیماری‌های تنفسی هستند. به نوبه خود، افرادی که به این بیماری‌ها مبتلا هستند ممکن است با توجه به مشکلات ناشی از مدیریت وضعیت خود، دچار این اختلال شوند.

برنامه‌های پیشگیری نشان داده‌اند که می‌توانند افسردگی را کاهش دهند. رویکردهای مؤثر اجتماعی برای پیشگیری از این اختلال شامل برنامه‌های آموزشی برای تقویت الگوهای مثبت مقابله‌ای در کودکان و نوجوانان است. مداخلات برای والدین کودکانی با مشکلات رفتاری ممکن است علائم افسردگی والدین را کاهش داده و نتایج بهتری را برای فرزندان آن‌ها به همراه داشته باشد. برنامه‌های ورزشی برای افراد مسن نیز می‌توانند در پیشگیری از افسردگی مؤثر باشند.

علل اختلال افسردگی

علت دقیق این اختلال هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیوشیمیایی و محیطی می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشد. برخی از عوامل خطر شامل:

• ژنتیک: وجود سابقه خانوادگی افسردگی در افراد باعث افزایش احتمال بروز این اختلال می‌شود.
• تغییرات شیمیایی مغز: عدم تعادل در نوروترنسمیترها، مانند سروتونین و دوپامین، می‌تواند عاملی برای تشدید آن باشد.
• تجربیات زندگی: فشارهای روانی ناشی از از دست دادن عزیزان، مشکلات مالی، یا تغییرات عمده در زندگی می‌تواند فرد را در معرض خطر افسردگی قرار دهد.
• سلامت جسمی: بیماری‌ها و اختلالات جسمی مزمن نیز می‌توانند به بروز آن کمک کنند.

تشخیص و درمان افسردگی

درمان‌های مؤثری برای افسردگی وجود دارد که شامل درمان‌های روان‌شناختی و داروهای ضدافسردگی هستند. در صورت مشاهده علائم افسردگی، حتماً به دنبال مراقبت باشید.

درمان‌های روان‌شناختی اولین گزینه برای درمان این اختلال هستند و می‌توانند با داروهای ضدافسردگی در افسردگی‌های متوسط و شدید ترکیب شوند. برای افسردگی خفیف به داروهای ضدافسردگی نیاز نیست. درمان‌های روان‌شناختی می‌توانند روش‌های جدید تفکر، مقابله یا ارتباط با دیگران را آموزش دهند. این درمان‌ها می‌توانند شامل گفت‌وگو درمانی با متخصصان و درمانگران غیرحرفه‌ای تحت نظارت باشند.

داروهای ضدافسردگی شامل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند فلوکستین هستند. روان درمانگران باید به اثرات جانبی احتمالی مرتبط با داروهای ضدافسردگی، توانایی ارائه هر یک از مداخلات (از نظر تخصص و همچنین دسترسی به درمان) و ترجیحات فردی توجه داشته باشند. همچنین داروهای ضدافسردگی نباید برای درمان این اختلال در کودکان استفاده شوند و در درمان نوجوانان نیز باید با احتیاط بیشتری به‌کار روند.

مدیریت و درمان افسردگی

مدیریت افسردگی نیازمند یک رویکرد جامع است که شامل مراقبت از خود، حمایت اجتماعی و دریافت کمک حرفه‌ای می‌شود. با گنجاندن عادات سالم در زندگی روزمره و استفاده از منابع در دسترس، افراد می‌توانند به طور مؤثری با علائم افسردگی مقابله کرده و کیفیت زندگی بهتری را تجربه کنند. یادتان باشد که در این سفر به تنهایی نیستید و با جستجوی کمک و حمایت، می‌توانید بار دیگر روشنایی و شادی را به زندگی خود بازگردانید.

گروه خدمات روانشناسی و مشاوره دکتر پناه، آماده ارائه‌ی خدمات گوناگون روانشناسی به هموطنان عزیز می‌باشد. اگر ساکن اصفهان هستید می‌توانید به صورت حضوری از خدمات ما بهره‌مند شوید. و اگر در شهرهای دیگر یا خارج از کشور هستید می‌توانید از خدمات آنلاین ما استفاده کنید.