اختلال اضطراب پس از سانحه یا PTSD، یک اختلال روانی است که بعد از تجربه یک رویداد تروماتیک یا استرس‌زا رخ می‌دهد. افرادی که دچار این اختلال می‌شوند، دائمأ به تجربیات ناگوار خود فکر می‌کنند و فلش بک، کابوس و اضطراب شدید و فکر نا خواسته به رخداد از علائم این اختلال است.
کنار آمدن برای اکثر کسانی که دچار سانحه می‌شوند دشوار است اما به مرور زمان و با مراقبت از خود معمولا حالشان بهتر میشود. این اختلال می‌تواند زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد و همچنین پیامدهای جسمی و روانی زیادی دارد. در این مقاله، به بررسی علائم، علل و درمان‌های این اختلال می‌پردازیم.
تعریف PTSD
اختلال استرس پس از سانحه، یا PTSD، یک اختلال روانی است. این اختلال در پی تجربه یا مشاهده ی یک اتفاق وحشتناک مثل جنگ یا تصادف، رخ می‌دهد. علائم آن شامل کابوس‌ها، فلش‌بک‌ها و اجتناب از موقعیت‌های خاص است. افراد مبتلا به PTSD به طور مداوم تجربه‌های مرتبط با رویداد ناگوار را بازسازی می‌کنند.
PTSD می‌تواند بر زندگی روزمره افراد تأثیر بگذارد و به پیامدهای جسمی و روانی منجر شود. همچنین می‌تواند با برخی اختلالات روانی دیگر نیز همراه باشد. شناخت علائم و درمان‌های اختلال اضطراب پس از سانحه یا PTSD اهمیت زیادی دارد.
علائم و نشانه‌های PTSD
افراد مبتلا به PTSD ممکن است کابوس‌ها و فلش‌بک‌هایی داشته باشند. همچنین ممکن است از موقعیت‌های خاص دوری کنند و برانگیختگی زیادی داشته باشند. این علائم می‌توانند زندگی روزمره و روابط اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهند. ممکن است علائم اختلال اضطراب بعد از سانحه ظرف یک ماه بعد از رویداد شروع شود اما گاهی تا چند سال بعد از رخداد فرد هیچ علامتی ندارد. این علائم باعث بروز مشکلات جدی در شرایط اجتماعی یا محیط کار و روابط میشود. همچنین در توانایی فرد برای انجام وظایف روزمره اختلال ایجاد می‌کند.
علل PTSD
اگر سانحه‌ای مرگبار یا تهدید آمیز، آسیب جدی یا تجاوز جنسی و درکل رویدادهای شامل تجربیات دردناک و ترسناک برایتان اتفاق افتاده باشد یا خبرش به شما برسد، ممکن است دچار اختلال اضطراب پس از سانحه شوید.
روانشناسان مطمئن نیستند چرا بعضی از افراد دچار این اختلال می شوند. احتمالا PTSD مانند دیگر اختلالات روانی معلول ترکیبی از موارد زیر است:
- آزار جسمی یا جنسی در دوران کودکی یا بزرگسالی
- تصادفات رانندگی شدید و حوادث ناگوار
- تجربه‌ی آسیب روحی بلندمدت و شدید
- برخوردار نبودن از حمایت خانواده و دوستان
عوارض PTSD
افراد مبتلا به PTSD ممکن است مشکلاتی مانند مشکلات خواب، درد مزمن، بیماری‌های قلبی و مشکلات گوارشی داشته باشند. این مشکلات می‌توانند سلامت فرد را به طور جدی تحت تأثیر قرار دهند. این افراد ممکن است نیاز به مراقبت‌های پزشکی جدی داشته باشند.
همچنین افسردگی، اضطراب، مصرف مواد و مشکلات در روابط اجتماعی از جمله عوارض روانی هستند که ممگن است فرد مبتلا به PTSD دچار آن‌ها شود. این مشکلات می‌توانند بر عملکرد فرد در زندگی روزمره تأثیر بگذارند. همچنین، کیفیت زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
پیشگیری از PTSD
اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD) می‌تواند زندگی افراد را تغییر دهد، اقدامات پیشگیرانه می‌توانند خطر ابتلا به این اختلال را کاهش دهند. آموزش افراد در معرض خطر به علائم و راهکارهای مقابله با PTSD مهم است. این آموزش به افراد کمک می‌کند تا علائم را به موقع تشخیص داده و کمک بگیرند.
افراد بعد از سانحه ابتدا علائم شبیه به PTSD از خود نشان می دهند مثلا نمی‌توانند به اتفاقی که افتاده فکر نکنند. ترس، اضطراب، خشم، افسردگی و احساس گناه همگی جزو واکنش‌های طبیعی به سانحه است. با این حال، اکثر کسانی که در معرض سانحه قرار داشتند به صورت بلندمدت دچار اختلال اضطراب پس از سانحه نمی‌شوند.
دریافت کمک و حمایت مقطعی مانع از بروز PTSD میشود. این یعنی باید از اعضای خانواده و دوستانی که حاضرند به شما گوش دهند و شما را آرام کنند کمک بگیرید. شاید هم لازم باشد از کارشناس روانپزشکی یا کارشناس روانشناسی درخواست کمک کنید تا یک دوره‌ی کوتاه تراپی داشته باشید.
تشخیص PTSD
برای تشخیص PTSD لازم است فرد در معرض رویدادی قرار گرفته باشد که خطر مرگ یا آسیب جدی را به همراه داشته و خشونت آمیز بوده است. برای تشخیص اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، متخصصان بهداشت روان به مجموعه‌ای از معیارهای مشخص توجه می‌کنند. این معیارها شامل تجربه یک رویداد پر خطر، وجود علائم مربوط به بازتجربه، اجتناب از محرک‌های مرتبط با آسیب و افزایش برانگیختگی است.
درمان PTSD
درمان اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD) به شما کمک می‌کند دوباره کنترل زندگی خود را به دست بگیرید. اولین روش، روان درمانی است اما میتوانید از دارو هم استفاده کنید. هر کدام از این درمان‌ها به طور متفاوتی به بهبود کمک می‌کنند. ترکیب این دو روش به بهبود علائم کمک می‌کند.
روان درمانی
برای درمان PTSD در بزرگسالان و کودکان از چند روش روان درمانی (صحبت درمانی) استفاده میشود. از جمله انواع روان درمانی که در PTSD مورد استفاده قرار میگیرد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
درمان شناختی
این درمان به شما کمک می‌کند متوجه تفکری (الگوی شناختی) شوید که شما را در سانحه نگه داشته است مثلا، باور های منفی درمورد خود و خطر بروز مجدد سانحه. اغلب در PTSD از درمان شناختی در کنار درمان از راه مواجهه استفاده میشود.
درمان از راه مواجهه
این درمان رفتاری به شما کمک می‌کند به روش مطمئن و ایمن با شرایط و خاطراتی که برایتان وحشتناک است رو به رو شوید تا به‌طور موثر با آن کنار بیایید. این روش به‌خصوص درمورد کابوس و فلشبک موثر واقع میشود.
حساسیت زدایی از طریق حرکت چشم و پردازش مجدد (EMDR)
در این روش درمان از راه مواجهه با مجموعه‌ای از حرکات چشم ترکیب میشود تا به پردازش خاطرات عذاب آور کمک شود و واکنشتان نسبت به آن تغییر کند. تراپیست به شما کمک می‌کند مهارت‌های کنترل استرس را به دست آورید تا بهتر شرایط استرس آور را مدیریت کنید و با استرس در زندگی کنار بیایید.
گروه درمانی
میتوانید تراپی فردی، گروهی یا هردو را امتحان کنید. در گروه درمانی با افراد دیگری که تجربه‌ی شبیه به شما داشته‌اند ارتباط برقرار می‌کنید.
درمان دارویی
درمان دارویی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. داروهای ضدافسردگی، ضداضطراب و آرام‌بخش از جمله این داروها هستند. این داروها می‌توانند اضطراب، افسردگی و بی‌خوابی را کاهش دهند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر بیش از یک ماه است که افکار و احساسات آزاردهنده‌ای در مورد یک رویداد آسیب‌زا دارید و احساس می‌کنید که در کنترل زندگی به مشکل برخورده‌اید، با پزشک متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک صحبت کنید. دریافت درمان در اسرع وقت می‌تواند به جلوگیری از بدتر شدن علائم این اختلال کمک کند.
گروه خدمات روانشناسی و مشاوره دکتر پناه، آماده ارائه‌ی خدمات گوناگون روانشناسی در زمینه‌های مختلف از جمله تشخیص و درمان PTSD به هموطنان عزیز می‌باشد. اگر در شهر اصفهان ساکن هستید میتوانید به صورت حضوری از خدمات ما بهره‌مند شوید. و اگر در شهرهای دیگر یا خارج از کشور هستید میتوانید از خدمات آنلاین ما استفاده کنید.
